Yaz tatilinin başlamasıyla çocukların dijital ekran kullanım süresi artarken Çocuk Nöroloji Uzmanı Doç. Dr. Tuğçe Aksu Uzunhan, sınırlı kullanımın önemini vurguluyor. Aşırı ekran süresinin çocuklarda özellikle dikkat, hafıza ve dil alanlarında bilişsel gelişimi bozabildiğini belirten Uzunhan, “Yapılan araştırmalar, yatmadan önce teknoloji kullanmanın uyku kalitesini ve miktarını etkileyerek olumsuz sağlık sonuçlarına yol açabileceğini göstermiştir. Teknolojiyle geçirilen süre arttıkça gençlerde kaygı ve depresyon seviyeleri de yükselmektedir” uyarısında bulundu.
İstanbul Atlas Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Öğretim Üyesi, Çocuk Nöroloji Uzmanı Doç. Dr. Tuğçe Aksu Uzunhan, çocuklarda dijital ekran kullanımının etkilerine ilişkin değerlendirmede bulundu. Ebeveynlere önemli görevler düştüğünü belirten Uzunhan, ekran kullanımı ile ilgili net sınırlar oluşturulmasını, sağlıklı alışkanlıklar geliştirilmesi için örnek olunmasını, aktif oyunun ve okumanın teşvik edilmesini tavsiye etti.
Teknolojinin farklı alanlarda kullanımı yaygınlaştıkça çocukların da ekran başında daha fazla zaman geçirdiğini belirten Doç. Dr. Tuğçe Aksu Uzunhan, “Dijital cihazların erişilebilirliği ve ilgi çekici içeriklerin bolluğu, çocuklar arasında ekran süresinde önemli bir artışa yol açmıştır” dedi.
Çocukları teknolojiye yaklaştıran faktörler var
Çocukları teknoloji ve dijital ekran kullanmaya teşvik eden bazı etkenler olduğunu vurgulayan Doç. Dr. Tuğçe Aksu Uzunhan, çocukların teknolojiye karşı sergiledikleri davranışlara katkıda bulunan çeşitli faktörleri şöyle sıraladı:
Anlık Tatmin:
“Teknoloji; oyunlar, sosyal medya veya yayın platformları aracılığıyla anında ödüller ve tatmin sağlar. Bu anlık geri bildirim, çocuklar için güçlü bir çekim oluşturarak ayrılmalarını zorlaştırabilir.”
Akran Baskısı:
“Birçok çocuk, akranları öyle yaptığı için teknolojiyi aşırı derecede kullanmak zorunda hissediyor. En son trendleri veya çevrimiçi sosyal etkileşimleri kaçırma korkusu bunaltıcı olabilir.”
Eğitim Talepleri:
“Teknolojinin eğitime entegre edilmesiyle çocukların genellikle ekran süresi gerektiren ev ödevleri bulunmaktadır. Bu durum, eğitim amaçlı ve eğlence amaçlı ekran kullanımı arasındaki çizgiyi bulanıklaştırmaktadır.”
Ebeveyn Etkisi:
“Ebeveynler de genellikle dijital ortama dalmış durumdadır. Çocuklar ebeveynlerinin davranışlarını taklit etme eğilimindedir, bu da aile içinde ortak aşırı uzun ekran sürelerine yol açabilir.”
Aşırı ekran süresi beyni nasıl etkiliyor?
Teknoloji ve dijtal ekran kullanımının genç beyinler üzerindeki etkilerine değinen Doç. Dr. Tuğçe Aksu Uzunhan, “Aşırı ekran süresi çocuklarda özellikle dikkat, hafıza ve dil alanlarında bilişsel gelişimi bozabilmektedir. Yapılan araştırmalar yatmadan önce teknoloji kullanmanın uyku kalitesini ve miktarını etkileyerek olumsuz sağlık sonuçlarına yol açabileceğini göstermiştir. Teknolojiyle geçirilen süre arttıkça gençlerde kaygı ve depresyon seviyeleri de artmaktadır” uyarısında bulundu.
Zihinsel gelişime katkıları bulunan oyunlardan uzaklaşırlar
Doç. Dr. Tuğçe Aksu Uzunhan, aşırı ekran süresinin sadece beyin sağlığı değil, başka sağlık sorunlarına da yol açabileceğini belirterek “Obezite, kötü postür, göz sağlığının olumsuz etkilenmesi de diğer sonuçlardır. Her zaman sınırsız bir şekilde teknolojiye ulaşma şansı bulunan çocuklar hiçbir zaman fark oluşturucu oyunlar oynamak için istekli olmayacaktır. Oyunlar hayal gücünün gelişmesini sağlayarak zihinsel gelişime katkıda bulunur” diye konuştu.
Ailelere önemli görevler düşüyor
“Teknoloji öğrenme ve eğlence için değerli bir araç olsa da aşırı ekran süresi genç beyinler için zararlı olabilir” uyarısında bulunan Doç. Dr. Tuğçe Aksu Uzunhan, “Ebeveynler, dijital ve fiziksel dünyalar arasında sağlıklı bir denge kurarak çocukların dijital çağın zorluklarının üstesinden gelebilecek donanıma sahip, çok yönlü bireyler olarak yetişmelerine yardımcı olabilirler” dedi.
Teknoloji kullanımının kısıtlanması konusunda ebeveynlere tavsiyelerde bulunan Doç. Dr. Tuğçe Aksu Uzunhan bu önerilerini şöyle sıraladı:
Sınırlar oluşturun:
“Ekran kullanımı ile ilgili net sınırlar oluşturun, önemli olan kararlı olmak ve çabuk pes etmemektir. Ekran zamanını hiçbir zaman bir ödül olarak kullanmayın. Ekran zamanı koşullu sevginin bir aracı olmamalıdır.”
Sağlıklı alışkanlıklara örnek olun:
“Sağlıklı ekran zamanı alışkanlıklarını siz de ebeveyn olarak benimseyin ve ekran dışı etkinlikleri birlikte yapın. Yürüyüşler, çocuk parkları, birlikte ev işleri yapmak gibi alternatifler yararlıdır. Yanınızda her zaman çocuğunuzun seveceği kitaplar bulunsun, böylelikle beklemeyi gerektiren durumlarda telefonlar yerine kitapların keyifli dünyasına dalabilirler.”
Aktif oyunu teşvik edin:
“Çocuğunuzu her zaman fiziksel aktivite veya düşünmeye, fark oluşturmaya iten oyuna dahil edin. Sporlar, dans kulüpleri, sanat kulüpleri, enstrüman çalma gibi etkinliklere katılmasını sağlayın.”
Okumayı teşvik edin:
“Okumak çocuğunuzun bilişsel becerilerini ve öğrenmeye isteğini arttırabilecek önemli bir ekransız aktivitedir.”