Çanakkale Savaşları’nın yaşandığı Tarihi Gelibolu Yarımadası’nda 108 yıl önce 50 kilometre yürüyerek, Anafartalar Muhaberesine desteğe giden 20’nci Alay Komutanı Yarbay Halit Bey’in şehit olduğu nokta, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) Atatürk ve Çanakkale Savaşları Araştırma Merkezi (AÇASAM) Müdürü Doç. Dr. Barış Borlat tarafından askeri rapor ve krokilerde yapılan çalışmalar sonrasında ilk defa tespit edildi. Dün ölüm yıldönümü olan Yarbay Halit Bey’in mezarı Büyükanafarta köyünde bulunuyor.
Çanakkale Savaşları’nın yaşandığı Tarihi Gelibolu Yarımadasında 108 yıl önce 6 Ağustos 1915 günü Anafartalar Çıkarması başladı. Anafartalar Grup Komutanı olarak atanan Albay Mustafa Kemal Atatürk, kendisine bağlı olan birliklerden Ocaklı ve Güneyli arasında tertiplenmiş olan 7 Tümen bağlısı 20 ve 21’inci Alaylar Anafartalar Ovasındaki Türk savunmasına destek bölgeye intikale başladı. Yaklaşık 50 kilometrelik yürüyüş sonrasında Büyükanafarta bölgesinde hatları teslim aldı.
9 Ağustos günü Anafartalar Grup Komutanı Albay Mustafa Kemal Atatürk’ün emriyle 20 ve 21’inci Alaylar taarruza başladı. Bu taarruz esnasında 20’nci Alay Şehit Yarbay Halit Bey raporlarında ısrarla damakçılık bayırından İngiliz makineli tüfeklerine dikkat çekti. Halit Bey muharebe ileri hattına kadar giderek, tabut karargahında son emirlerini vermiş. Alay Karargahına dönmek için irtibat tüneli içindeyken makineli tüfek ateşiyle şehit oldu. Şehit Yarbay Halit Bey’in şehit olduğu yer, 108 yıl sonra ÇOMÜ AÇASAM Müdürü Doç. Dr. Barış Borlat tarafından askeri rapor ve krokilerde yapılan çalışmalar sonrasında ilk defa tespit edildi. Dün ölüm yıldönümü olan Yarbay Halit Bey’in mezarı Büyükanafarta köyünde bulunuyor.
6 Ağustos günü Anafartalar Ovasına İngilizlerin çıkarma yaptığını belirten ÇOMÜ AÇASAM Müdürü Doç. Dr. Barış Borlat, “Türk Kuvvetleri bölgedeki askeri kuvvetleri desteklemek amacıyla istirahat halinde bulunan 2 tane Tümeni bölgeye gönderdi. Bunlardan özellikle 7’nci Tümen bağlısı 20 ve 21’inci Alaylar yapmış oldukları 50 kilometrelik yürüyüş sonrasında şuanda bulunduğumuz bölgeye geldiler. Ve bu bölgedeki hat içerisine tertiplenmeye başladılar. Özellikle 20 ve 21’inci Alaylar bulunduğumuz muharebe alanı içerisinde 9 Ağustos günü sıcak çatışmanın en önemli tanıkları oldu. Daha da önemlisi şu idi, 50 kilometre yürüyüş yapan bu birlikler, bu alaylar şuanda bulunduğumuz yerde iki alay komutanını şehit verdiler. Onlar aslında önemli notlarını askeri raporlara, harp ceridelerine yazmışlardı. Bunlardan 20’nci Alay Komutanı Yarbay Halit Bey muharebenin devam ettiği sırada saat 13.00 civarında askeri raporlarda ısrarla şunu söylüyordu. Bulunduğumuz yerin hemen karşısında bulunan İngilizlerin Damakçılık bayırı istikametindeki makineli atışın çok fazla olduğunu, bulunduğumuz bölgedeki Türk askerlerine çok fazla zayiat verdirdiğini söyledi. En önemli vurgusu da şu oldu. Bir an önce makineli tüfekler susturulsun ve bunun için önlem alın. Ancak kendisinin yazmış olduğu son rapordan sonra saat 14.50’ye geldiğinde Alay Komutanı Yarbay Halit Bey, şu anda bulunduğumuz yerde kendisi şehit oldu. Ve bu şehit Alay Komutanımızın şehit olduğu noktayı dönemin askeri raporlarından, askeri krokilerden, haritalardan birebir eşleştirerek nokta olarak tespitini yapmış bulunmaktayız. Aslında o gün şehit olan Alay Komutanının saatler ilerlemeye başladığında ikinci bir isim daha şehit olmuştur. 21’inci Alay Komutanı Yarbay Yusuf Ziya bey, kendisi de bölgede bulunan Asmadere içerisinde şehit oldu. Aslında şuanda bulunduğumuz muharebe sahası iki Alay Komutanının şehit olduğu mevkii bizlere göstermektedir. Bu iki Alay Komutanı’nın mezarları Büyükanafarta köyünde yan yanadır” dedi.
20 ve 21’inci Alay Komutanlarının 50 kilometrelik yürüyüşlerini son yürüyüşü olduğunu da ifade eden Doç. Dr. Barış Borlat, sözlerini şöyle sürdürdü:
“20 ve 21’inci Alay Komutanlarına Anafartalar Ovasına çıkarma başladığında verilen emir şuydu. Hızla bir yürüyüş yapmaları ve Anafartalar Ovası’ndaki İngiliz kuvvetlerinin karşısına doğru tertiplenmeleriydi. Bu iki Alay Komutanı 50 kilometrelik bir yürüyüş yaptılar. Aslında bu yürüyüş onların son yürüyüşü oldu. Bu iki Alay Komutanı da hızla 50 kilometrelik bir süreyi intikal etmişler, yolu yürümüşler ve bulunduğumuz bölgeye gelmişlerdi. Ancak bu yürüdükleri yol son defa yürüdükleri yol oldu. Çünkü bu iki komutan yürüyüş sonunda geldikleri bölge içerisindeki katıldıkları muharebe esnasında şehit oldular.”
Anafartalar Muharebesi sırasında şehit olan iki Alay Komutanı’nın mezarı başında olduklarını kaydeden Doç. Dr. Borlat, sözlerine şöyle devam etti:
“7’nci Tümen bağlısı 20 ve 21’inci Alay Komutanları 9 Ağustos günü öğleden sonra şehit olmuşlardı. Özellikle bulunmuş olduğumuz yerdeki iki şehit Alay Komutanı Anafartalar Muharebesi öncesinde Bolayır mevkiindeki bir karargah noktasından yürüyüşe başlamışlar ve 50 kilometre bir yürüyüş sonrasında Anafartalar Ovasına ulaştılar. 9 Ağustos günü gerçekleşen Anafartalar Muharebesi esnasında şehit olan bu iki Alay Komutanı şehit olduğunda şehit oldukları noktadan Anafarta köy mezarlığının da geçmiş olduğu bir intikal yolundan burası özellikle sıhhiyenin şehitlerimizi taşımış olduğu yoldur. Bu yol içerisinden taşınmak suretiyle Büyükanafarta köyündeki şehitliğe definleri yapılmıştır.”