Virüs salgını sebebiyle hizmet sektörü nasıl etkilendi ?
Koronavirüs salgını turizm ve kafe-restoran sektörlerini derinden etkiledi. Yaklaşık 75 gündür iş yerlerimiz kapalı ve ekonomik olarak büyük bir sıkıntı içerisindeyiz. İşletmelerimiz Mart, Nisan, Mayıs aylarını ekonomik kayıplara rağmen; devletimizin de kısa çalışma ödeneği destekleri ile zorda olsa ayakta kaldı. Unutulmamalıdır ki, işletmeler yaşadıkça çalışanlar hayatlarına devam edebilir. Bizler büyük bir aileyiz. Bu sıkıntılı süreçten nasıl el birliği ile ve en az zararla nasıl çıkılabilir şimdiden konuşulmalıdır.
Yasaklar kısmi olarak kalktı, bir çok işletme yeniden ticari hayatına başladı ancak nargile satışı halen yasak. Düşünceleriniz nedir ?
Normalleşme adımlarının atıldığı şu günlerde bizlerde kafe sahipleri olarak eski günlerimize dönmek istiyoruz. Ancak bu olağanüstü durum, en azından bir süre daha devam edecek gibi gözüküyor. Alınacak yeni tedbirler büyük bir mali yükü de beraberinde getiriyor. Maliyetlerimiz öngörülemez biçimde artıyor. Normal hayata geçilirken kafelerimizin cirosunun önemli bir kısmını oluşturan nargilenin şimdilik satışının yasaklandığı üzüntüyle öğrendik.
Nargilenin yeni bir sektör olmadığını biliyoruz. 16. Yüzyıldan bu yana devam eden eski bir kültür olarak görülen nargile sektörü oluşturulacak yeni kurallar çerçevesinde devam ettirilmelidir. Nargile sektörü ülkemizde Arap veya batı ülkelerinden daha gelişmiş olup; ekonomimiz için ciddi bir önem taşımaktadır. Nargile kültürü ülkemizi ziyaret eden turistler tarafından da çok benimsenmekte ve tüketilmektedir. Bu kültürümüzün yaşamasına destek vermeliyiz.
Nargile yasaklarının uzun sürmesi durumunda ne tür problemler ortaya çıkabilir ?
Bizler bu sektörden para kazanıyoruz. Kiramızı, vergilerimizi, mal alımlarımızı, maaşlarımızı nargile sayesinde çıkarıyoruz. Bu bir sektördür. Eğer bu sektör yasaklanırsa öncelikle işletmeler olumsuz etkilenir. Nargile üreticileri yok olur. Nargile tek bir sektör değildir. 10 türlü sektörü içinde barındırır. Sipsi imalatçısı, şişe imalatçısı, lüle imalatçısı, kömürcüsü sıralamaya kalkarsak birçok sektöre darbe vurulmuş olur. Kafe dışında da ufak işletmelerde de nargile malzemeleri satıp ekonominin önemli paydaşları haline gelmiştir. Nargilenin tamamen yasaklanmasını yanlış buluyoruz. Yeni kurallar yeni standartlar getirilerek sektöre devam edilmelidir.
Gündemde çokça yer alan “nargile sigaradan daha zararlıdır.” iddiasına ne demek istersiniz ?
Nargile içim açısından sigara gibi değildir. Dumanı sigara gibi ciğerlere çekilmez. Bugüne kadar çeşitli kişiler nargilenin sigaradan 50 kat daha zararlı olduğu hakkında ellerinde hiçbir analiz raporu olmadan; yazılarını ve düşüncelerini yayınlamışlardır. Bunlara itibar edilmemesi gerekmektedir. Doğru analizler yapılmalıdır. Üretim ve olası zararları yönünden daha detaylı gerçek araştırmalar yapılabilir.
Nargile servisi yemek servisi ile kıyaslandığında çok daha az kişinin müdahil olduğu bir süreçtir. Devletimizin ilgili yasalarınca üretim yapan firmalar TAPDK belgeli tütünlerini belirli bir kalite standardı doğrultusunda paketler. Bu paketler nargilenin yapıldığı ana kadar kutusunda kalır ve sadece nargileyi yapan görevli tarafından bir defaya mahsus olmak üzere nargile sunumu hazırlanır.
Yeni nesil nargilecilikte kalite standartları nasıl olmalıdır ?
Nargile kafeler gelişmiş havalandırma veya bölge düzenlemeleriyle daha düzenli hale getirilebilir. Tek kullanımlık marpuç ve tek kullanımlık nargile gibi teknolojik ürünler kullanılmalıdır. Sentetik köz yerine doğal meşe kömürü kullanılmalıdır. Daha sağlıklı sunum için kalite standartları getirilmelidir. Bu yaptırımlara uymayan işletmelerin ruhsatları iptal edilmelidir. Kurallara uymayan işletmeler nargile satmamalıdır. Bir önemli husus ise piyasada nargile satış ruhsatı sahibi olmayan ancak nargile satışı yapan işletmelerin varlığıdır. Kaçak ürün satmak kanunlarımızca suçtur. Türkiye’de nargile satışı yapan nargile kafelerin yarısından fazlasının nargile ruhsatları bulunmamaktadır. İlgili yasalar gereğince bu tip işletmeler tespit edilmeli ve en ağır yaptırımlar uygulanmalıdır. Ancak bu şekilde nargile sektörünü istenilen kaliteye getirebiliriz.
Son mesaj olarak ne söylemek istersiniz ?
Üzülerek ifade ediyoruz ki, nargile satışı olmadan birçok işletme yaşamını sürdüremeyecektir. Nargile kafe ve nargile satan işletmelerdeki çalışanların işsiz kalması yakın gelecekte büyük sorun doğurabilir. Milyonlarca kişinin ekmek yediği bu sektörde gerekli düzenlemelerin yapılmasını ve yeniden satışının başlamasını temenni ediyoruz.
