COVID-19’un gıda ve içecek sektöründe dış ticareti etkisi

TGDF Dijital Veri Paneli’ne göre, 2020 yılı ilk 3 ayında tarım, gıda ve içecek sektörü 5,18 milyar dolar ihracat, 3,88 milyar dolar ithalat gerçekleştirdi.

Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan Dış Ticaret Verileri baz alınarak Agrimetre tarafından hazırlanan TGDF Dijital Veri Paneli’ne göre, 2020 yılı ilk 3 ayında tarım, gıda ve içecek sektörü 5,18 milyar dolar ihracat,3,88 milyar dolar ithalat gerçekleştirdi. Mart ayında ülkemizdeki ilk COVID-19 vakaları tespit edilmiş ve hem sosyal hayatı hem de ekonomiyi etkileyen geniş çaplı önlemler alınmaya başlanmıştı. Aynı dönemde dünyada da önlem ve kısıtlamalar hızlanmış, ticaret yasakları ve seyahat kısıtlamaları uygulamaları devreye alınmıştı. Mart ayına ait rakamların COVID-19 salgını etkilerini henüz yansıtmadığı görülmektedir.Bununla birlikte salgının tarım ve gıda sektörü ve tedarik süreçleri üzerindeki etkisinin izlenmesi hem alınacak tedbirler hem de uluslararası ticarette oluşacak fırsatlar açısından önemlidir.

İthalat ve ihracatta öne çıkan ürünler
Veri paneline göre, ihracat, 2020 yılı ilk çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 16,6 oranında artarken ithalat ise yüzde 26,9 oranında artış gösterdi. Aynı dönemde sektörün 3 aylık dış ticaret dengesi ise yüzde 6,1 oranında azalarak 1,3 milyar dolar olarak gerçekleşti. Mart ayında ihracat, 2019 yılı Mart ayına göre yüzde 15,5 oranında artarak 1,75 milyar dolara; ithalat ise yüzde 3,9 oranında artarak 1,27 milyar dolara yükseldi. İhracat birim değeri 2020 yılının Mart ayında bir önceki yılın aynı dönemi ile neredeyse aynı seviyede 1.048 dolar/ton olarak gerçekleşirken; ithalat birim değeri yüzde 2,1 oranında artarak 495 dolar/ton olarak gerçekleşti. 2020 yılı ilk çeyreğinde ihracatta öne çıkan ürünler sırasıyla fındık içi, un ve makarna olurken bu ürünler toplam ihracatın yaklaşık yüzde 15’ini oluşturdu. Toplam ithalatın yaklaşık yüzde 18’ini oluşturan ve en çok ithal edilen ürünler ise sırasıyla ekmeklik buğday, dane mısır ve ayçiçeği oldu.

İthalatın yarısı 3 sektörden geldi
Veri paneline göre, 2020 yılı ilk çeyreğindeki dış ticaret verileri sektörlere göre incelendiğinde, en çok ihracat yapan sektörler sert kabuklu meyveler, şeker ve şekerli mamuller ve yaş meyve ve sektörleri olarak sıralandı. toplam ihracatın yüzde 31’i bu üç sektör tarafından gerçekleştirildi. İthalatta ise hayvan yemi, bitkisel yağ ve hububat ticareti sektörleri 2020 yılı ilk çeyreğinde en çok ithalatı gerçekleştiren sektörler oldu.Toplam ithalatın yarısı bu üç sektör tarafından yapıldı.

Geçtiğimiz yıla göre ihracatını en fazla arttıran sektörler
Veri paneline göre, 2020 yılı ilk çeyreğinde, geçen yılın aynı dönemine göre ihracatını değer olarak en fazla arttıran sektör 166 milyon dolar ile sert kabuklu meyveler sektörü olurken, bu sektörü 134 milyon dolar ile yaş meyve sektörü ve 123 milyon dolar ile bitkisel yağ sektörü izledi. 2020 yılında neredeyse tüm sektörler geçen yılın ilk çeyreğine göre ihracatlarını arttırırken işlenmiş et, süt ve süt ürünleri, balıkçılık ve su ürünleri,tütün ve mamulleri, yumurtacılık ve un sektörleri ihracatında ise düşüş yaşandı. Geçen yıla göre ithalatı en çok artan sektörler ise 121 milyon dolar ile sert kabuklu meyveler, 111 milyon dolar ile makarna ve 107 milyon dolar ile baklagil sektörü olarak sıralandı. Önceki yıla kıyasla sert kabuklu meyveler sektörü ithalatı yüzde 150, makarna sektörü ithalatı yüz 192, baklagil sektörü ithalatı ise yüzde 233 artış gösterdi.

Dış ticarette öne çıkan ülkeler
Veri paneline göre, 2020 yılı ilk çeyreğine ait dış ticaret verileri ülkeler bazında incelendiğinde en çok ihracat yaptığımız ilk üç ülke 675 milyon dolar ile Irak, 391 milyon dolar ile Almanya ve 287 milyon dolar ile Rusya şeklinde sıralandı. Bu 3 ülkeye yapılan ihracat, toplam ihracatımızın yüzde 26’sını oluşturdu. Ülkelere göre en çok ihraç ettiğimiz ürünler Irak için un, tavuk eti, konserve domates; Almanya için ambalajlı fındık, fındık içi ve fındık püresi;Rusya içinse mandalina, domates ve limon oldu.

Ülke bazında ithalat verileri incelendiğinde en fazla ithalat yaptığımız ülkeler 807 milyon dolar ile Rusya, 254 milyon dolar ile Ukrayna ve 218 milyon dolar ile ABD oldu. Rusya’dan yapılan ithalatta öne çıkan ürünler buğday ve ayçiçeği olurken; Ukrayna’dan soya fasulyesi, dane mısır, buğday; ABD’den yapılan ithalatta ise ceviz ve badem içi ürünleri öne çıktı.

Mart ayında gıda ve içecek sektöründe en fazla ithalat ve ihracat yapılan ülkelerde önemli bir değişime rastlanmadı.