Ağustos 2021 itibarıyla Bireysel Emeklilik Sistemi’ndeki (BES) toplam birikimin 152 milyar TL olduğunu söyleyen Sermaye Piyasası ve Finans Uzmanı Dr. Bülent İlhan, katılımcı sayısının ise yaklaşık 6.9 milyon kişi olduğunu belirterek, “Kişi başı ortalama birikim 22 bin TL’dir” dedi.
OECD ülkelerinde bireysel emeklilik birikimlerinin milli gelire oranının ortalama yüzde 49.5 iken Türkiye’de yüzde 2.5 düzeyinde olduğunu belirten İstanbul Gelişim Üniversitesi Ekonomi ve Finans Bölümü Dr. Öğr. Üyesi Bülent İlhan, “OECD ülkeleri içinde ise bireysel emeklilik sisteminde en güçlü teşvik uygulaması olan ülkelerden biri Türkiye. Buna rağmen 18 yılda gelinen nokta, olması gerekenin çok gerisinde” ifadelerini kullandı.
“Sabırsızlığa neden oluyor”
BES birikimlerinin tercih edilmemesi ile ilgili Türkiye’ye özgü nedenleri sıralayan İlhan, “Düşük gelir düzeyindeki bireylerin tasarruf imkânlarının olmaması veya kısıtlı olması nedenler arasında. Altın, döviz, mevduat gibi araçların tasarruf sahipleri açısından daha çok tercih ediliyor. Sistemde emeklilik şartının 56 yaş (ve en az 10 yıl sistemde kalmak) gibi uzun vade gerektirmesi ve bunun da bireylerde sabırsızlığa neden olması da tercihte bir etken” dedi.
“Ev veya araba almak için sistemden çıkılıyor”
Sistemdeki bazı satış uzmanlarının yanlış veya yetersiz bilgi vermesinin de nedenler arasında gösterilebileceğini söyleyen İlhan, “Sistemin avantajları konusunda farkındalık düzeyini artırmak gerekiyor. Kredi kartı borcu, ev veya araba almak gibi nedenlerden ötürü sistemden erken çıkılıyor” diye belirtti.
“Denetim ve gözetim mekanizmasına sahip”
Bireysel emeklilik sisteminin güçlü bir denetim ve gözetim mekanizmasına sahip olduğunu ifade eden İstanbul Gelişim Üniversitesi (İGÜ) Ekonomi ve Finans Bölümü Dr. Öğr. Üyesi Bülent İlhan sözlerini şöyle sonlandırdı:
“Emeklilik şirketleri güçlü sermaye yapısı olan, Hazine ve Maliye Bakanlığı izniyle kurulan ve her yıl bakanlık tarafından denetlenen kuruluşlardır. Ayrıca bu şirketler EGM (Emeklilik Gözetim Merkezi) denetimine, bağımsız ve aktüeryal denetime de tabi şirketlerdir. Fonları yöneten portföy yönetim şirketleri ve fonlar ayrıca SPK denetimi ve bağımsız denetime tabidir. Portföy yöneticilerinin gerekli SPK lisansları olan tecrübeli uzmanlardan oluşmaktadır. Ayrıca katılımcıların fon payları Takasbank A.Ş. tarafından saklanmaktadır.”
