Türkiye’nin ilk demirinin üretildiği Karabük Demir ve Çelik Fabrikaları (KARDEMİR) yakınında tüyleri diken diken eden bir mesaj, 1976 yılında havadan çekilen fotoğrafla ortaya çıktı. Fotoğrafta “Barışta ter dökmeyen savaşta kan döker” yazısının dağın bir cephesine yazıldığı görülüyor.
Doğa araştırmaları yapan ve son projesinde Karabük’ün geçmişi hakkında araştırmalar yapan Cemil Belder, varlığından bugüne kadar kimsenin haberinin olmadığı bir yazıyı ortaya çıkarttı. Belder, Harita Genel Komutanlığı arşivlerinde 1976 yılında Kardemir’in havadan çekilmiş bir fotoğrafına ulaştı. Ulaştığı fotoğrafta incelemeler yapan Belder, teknik düzeltmelerin ardından Kardemir’in karşısında bölgeye gelenlerin görebileceği 50 metre büyüklüğünde bir yazının dağın bir yüzünde olduğunu ortaya çıkarttı. Yazıda ise fabrikada çalışanların ve bölgeye gelenlerin motivasyonunu sağlamak amacıyla “Barışta ter dökmeyen savaşta kan döker” yazdığı ortaya çıktı.
“Barışta ter dökmeyen savaşta kan döker”
Birçok coğrafya, doğa ve tarih araştırma projesi yapan doğa araştırmacısı Cemil Belder, ”Ülkemizin ilk ağır sanayi kenti olan Karabük üzerine bir araştırma yürütürken 1976 yılında havadan çekilmiş Harita Genel Komutanlığı arşivlerinde yer alan bir fotoğrafa ulaştım. Bu fotoğraf üzerinde yaptığım çok detaylı bir inceleme sonucunda Karabük demir çelik fabrikasının hemen karşı noktasında bölgeye giriş yapan herkesin de görebileceği bir tepede büyükçe bir yazı olduğunu fark ettim. Bir takım teknik düzeltmeler ile tam 50 metre genişliğindeki büyük yazıda ’Barışta ter dökmeyen savaşta kan döker’ yazdığını okuyabildim. Beni en çok şaşırtan böyle bir yazının geçmişte var olduğunun bilinmemesiydi. Yapıldığı dönemden bugüne kadar ülkemiz için oldukça stratejik bir öneme sahip olan Karabük demir çelik fabrikasında çalışanlar ve bölge insanının çalışma motivasyonu için yazıldığını düşünüyorum” dedi.
“Yok olan sözü günümüzde daha iyi anlıyoruz”
Yazının öneminin savaş dönemlerinde çok daha iyi anlaşılabildiğini ifade eden Belder, “Ülkeler arsındaki gerginliğin hat safhada olduğu bu dönemde evrensel hukuk gibi kabul edilmiş yasalar bile geçersiz kalabiliyor. Bu günlerde yaşadığımız Rusya-Ukrayna ve benzeri savaşlar buna örnek gösterilebilir. Bu yüzden özellikle stratejik öneme sahip işletmelerde çalışan tüm bireylerin sadece kendileri ve aileleri için değil, ülkemizdeki 85 milyon nüfusu korumak adına görev başında olduklarını hatırlatıyor bu söz bizlere. Aradan geçen zamanda yok olan bu muhteşem sözün önemini günümüzde artık çok daha iyi anlayabiliyoruz” diye konuştu.
Mustafa Kemal Atatürk’ün talimatıyla 3 Nisan 1937’de temeli atılan ülkenin ilk ağır sanayi fabrikası Karabük Demir ve Çelik Fabrikaları (KARDEMİR), 85 yıldır ülke ekonomisine katkı sağlıyor. Dönemin Genelkurmay Başkanı Fevzi Çakmak’ın "Düşman ordusunun top menziline düşmeyecek kadar içerlek, piyadenin ulaşamayacağı kadar kuytu, süvarinin dörtnala kalkamayacağı kadar sarp bir yerde kurulmalıdır" sözleri üzerine fabrikaların kurulacağı yer olarak Safranbolu’ya bağlı çeltik tarlaları içindeki 13 haneli Karabük köyü belirlendi. 3 Nisan 1937’de temelleri atılan KARDEMİR, 10 Eylül 1939’da ilk Türk demirini üretti. KARDEMİR, "Fabrikalar kuran fabrika" unvanı aldı.
