Son dönemde ortaya çıkan fabrika yangınları dikkatlerin fabrikalar üzerinde yoğunlaşmasına sebep oldu. Türkiye geneli fabrika yangınları her yıl yüzde 10 artış gösterdiği kaydediliyor. Son 10 yıl içerisinde sadece İstanbul?da yaklaşık bin 600 fabrika da yangın çıkarken, fabrika yangınları sebepleri arasında elektrik kaynaklı yangınlar ilk sırada yer aldığı gözlemlendi.
Fabrikalarda ki elektrik kaynaklı yangınları değerlendiren Elektrik Yangınları ve Hasarlarından Korunma Derneği (ELYAK) Genel Başkanı Evren Yurttaş, "2018 yılının ilk 6 ayında Türkiye genelinde 137, İstanbul?da ise 78 fabrika yandı. İstatistiksel verilere bakılınca fabrikalarda elektrik kaynaklı yangınlar ilk sırada yer alıyor. Elektrik kaynaklı yangınlar genel olarak; aşırı gerilim ve aşırı yüklenme olarak iki temel sebeple özetlenebilir. Aşırı yüklenme; bir sistem veya teçhizatın kullanması gereken akım miktarına göre uygun, kaliteli kablo ve akım kesici sigortaların seçilmesi ile neredeyse uzun yıllar hiç sorun yaşanmayacak şekilde önlenebilir bir durumdur.
Aşırı gerilim ise; uygun kablo ve akım kesici sigorta belirlendikten sonra, birçok nedenle ortaya çıkabilecek akım darbelerini, aşırı gerilim sönümleyici kullanılması ile tamamen önlenebilir durumlardır. Dünya?da elektronik kart hasarları ve elektrik kontağı yangınları sebeplerine baktığımızda aşırı gerilim kaynaklı sorunların aşırı yüklenme kaynaklı sorunları ciddi oranda geçtiği ve giderek de arttığı gözlemlenmektedir. Sebeplerine baktığımızda ise akım kaynaklı tedbir bilincinin sürekli gelişim gösterdiği, gerilim kaynaklı tedbirlerin ise görmezden gelindiği, hatta o kadar ki kaçak akım rölesinin veya parafudrların aşırı gerilimi engellediği gibi bir algı bile yaygın olarak görülmektedir. Kaçak akım rölesi ülkemizde kullandığımız topraklama çeşidine göre uygulanması gereken ve yönetmelikte zorunlu olan, sistemlerde insanların herhangi bir kaçak durumunda çarpılarak ölme riskini minimize eden ve 30Na değerinin üzerinde bir kaçak algılanması durumunda elektriği kesen ve insanların elektrik çarpılması sonucu hayatlarını kaybetmelerini engelleyen bir üründür.
Parafudr ise AG (alçak gerilim) sistemlerinde sistem içerisinde özellikle yıldırım düşmesi gibi doğa olaylarının meydana getirdiği anlık aşırı akım darbelerini toprağa ileterek sistemin anlık aşırı akım darbesine maruz kalmasını engelleyen, güç ve hassasiyetine göre; B,C,D sınıfı olmak üzere çeşitleri bulunan ürünlerdir. Her iki tedbirde akım ile ilgili olup anlık aşırı gerilim veya sürekli yüksek gerilim durumlarında işlevleri yoktur. Özellikle fabrikalarda elektrik gel-gitleri ciddi sayılabilecek anlık aşırı gerilim darbelerine sebep olabilmekte ve elektronik kart hasarları yoğun olarak yaşanabilmektedir. Bunun yanında elektrik kullanılan her yerde trafo patlaması ve yıldırım düşmesi hadisesi dahil olmak üzere, nötr kopması, nötr ve toprak hattına faz teması gibi durumlarda anlık veya sürekli aşırı gerilimler oluşabilmekte ve bazen sadece elektronik kart hasarı ile karşılaşılırken bazen de can kayıplarına dahi varabilen yangınlar oluşabilmektedir" diye ifade etti.
"Yangınlara gerçekçi önlemler alınmalı"
Yangın güvenliğinin altını çizen Evren Yurttaş, "Yapılarda yangın güvenliği, yangının çıkması ile başlamaz ve de yangın söndürme tedbirleri ile de sınırlandırılamaz. Türkiye?de yangın güvenliği denilince öncelik aktif koruma sistemleri dediğimiz alarm, duman detektörü ve baskılama sistemleri düşünülüyor. Oysa ki yangın güvenliğinin sağlanması için öncelikli hedef, yapılarda yangın riskini en aza indirmek olmalı. Ülkemizde yerli üretimin artarak devam edebilmesi için öncelikle fabrikaları yangına karşı korumamız gerekiyor. Yönetmeliğe uygun sürekliliği ve sürdürülebilirliği olan tedbirler almak gerekiyor. Yangın Yönetmeliği ile Resmi Gazete?de 3 Aralık 2003 Tarihli 25305 sayılı Elektrik İç Tesisleri Proje Hazırlama Yönetmeliği birlikte değerlendirilmeli. Bugün 15 yıl geçmesine rağmen yönetmelikten hiç haberi olmayan ilçe yönetimleri olduğu gibi, yönetmeliğe hiç bakılmadan ve uyulmadan tamamlanan binalar mevcut. Tüm sistemler gelişir, değişirken hala yapılarda eski usul elektrik tesisat sistemleri kullanılmaya devam ediyor. Oysa ki Elektrik İç Tesisleri Proje Hazırlama Yönetmeliği yapılarda uygulanırsa elektrik kaynaklı yangınlar da sona erer. Çünkü bu yönetmeliğin hazırlanmasının sebebi yapılarda elektriğin güvenli kullanılması ve yangınların önüne geçilmesidir" şeklinde konuştu.
